Zabawki sensoryczne dla niemowląt i małych dzieci – dlaczego warto?

Dzieci rodzą się z bardzo słabo rozwiniętymi zmysłami. Dopiero odbierając bodźce z otoczenia rozwijają oraz integrują zmysły jednocześnie przetwarzając je za pomocą układu nerwowego (w tym mózgu). Cały ten skomplikowany system odbierania i przetwarzania bodźców nazywa się integracją sensoryczną. O prawidłowy rozwój integracji sensorycznej trzeba dbać od pierwszych dni życia. Pomagają w tym specjalne zabawki.

Czym jest integracja sensoryczna?

Integracja sensoryczna to możliwość rejestrowania informacji ze świata zewnętrznego przez narządy zmysłów, ich przetwarzanie w ośrodkowym układzie nerwowym i wykorzystanie do celowego działania¹. Zaburzenia integracji sensorycznej mogą być źródłem wielu problemów. Może to być nadwrażliwość na bodźce lub przeciwnie – poszukiwanie intensywnej stymulacji np. związanej z dotykiem, odczuciami z błędnika.¹ Violet F. Maas, INTEGRACJA SENSORYCZNA A NEURONAUKA – OD NARODZIN DO STAROŚCI, Wydawnictwo: Fundacja Innowacja WSSE, Warszawa (2007)

Zaburzenia integracji sensorycznej

Dziecko z zaburzeniami integracji sensorycznej może reagować zbyt silnie na hałas – bać się, płakać, może być nadwrażliwe dotykowo i mogą mu przeszkadzać ubrania metki, “gryzący” materiał. Maluchy, które są niedowrażliwe będą ugniatać, ściskać, szukać bodźców w postaci ucisku, mogą gryźć, wydawać się nieostrożne i odporne na ból. Będą wchodzić na wysokości, wdrapywać się w niedozwolone miejsca. W przyszłości w obydwóch przypadkach pojawić się mogą problemy behawioralne w przedszkolu lub szkol, a także kłopoty z nauką. Na szczęście dzisiaj problemy z integracją sensoryczną diagnozuje się dość powszechnie w poradniach psychologiczno-pedagogicznych i w gabinetach terapeutów SI. Nierzadko wystarczy krótka terapia połączona z pracą w domu. Kiedy zrozumie się, z czego wynikają problemy dzieci, łatwiej sobie radzić z ich trudnymi zachowaniami. Nieraz wystarczy zlikwidowanie mocnego światła czy hałasu telewizora przy obiedzie, a w innym przypadku dziecku może poduszka typu jeżyk pod pupą.

Jak wspomagać rozwój integracji sensorycznej

Skutecznym sposobem na zapobieganie zaburzeniom jest dbałość o odpowiednie i dostosowane do wieku bodźce zmysłowe. Nie bez znaczenia jest też zapobieganie kontaktom z bodźcami nieadekwatnymi do wieku dziecka – mowa tutaj przede wszystkim o telewizji, ekranach czy dużym hałasie. To bodźce szkodliwe szczególnie dla niemowląt. Codzienność malucha to bliskość z rodzicami, spacery na łonie natury, delikatny dotyk podczas codziennej pielęgnacji i ubierania, miłe kąpiele i ulubione zabawki. To wszystko stanowi zbiór bodźców. Zatem noszenie, bujanie, kołysanie (także noszenie w chuście), spacery i możliwość obserwacji otoczenia, słuchania śpiewu ptaków, ale także umiarkowanych odgłosów miasta, kąpiel w ciepłej wodzie, milutki ręczniczek a także masaż ciałka: to wszystko jest już stymulacją integracji sensorycznej, ale można zrobić więcej.

Zabawki sensoryczne – jak działają?

Zabawki tego typu mają za zadanie wspomagać rozwój dziecka – zarówno ten fizyczny jak i umysłowy, a także właśnie integrację sensoryczną – czyli stymulują zmysły i wspomagają przetwarzanie informacji o nich, a także zapamiętywanie przez mózg oraz katalogowanie nabytych danych. Zatem: mózg zapamiętuje, jakie przedmioty są szorstkie w dotyku i jakie odczucia towarzyszą dotykaniu szorstkich powierzchni. Stąd sensoryczne zabawki dla niemowląt mogą być wykończone materiałami o różnych fakturach – szorstkich, gładkich, futerkowych, a także przy dotyku szeleścić piszczeć, uginać się. Część tego typu zabawek stymuluje wzrok kontrastowymi kolorami, a także posiada końcówki o funkcji gryzaków. W przypadku zabawek sensorycznych warto postawić na prostotę. Drewniana łyżka do gotowania może być bardzo atrakcyjną zabawką, wszak ma ciekawy kształt i wydaje ciekawe dźwięki, gdy nią postukać o różne powierzchnie. Wybierając zabawki sensoryczne warto postawić na te zrobione z naturalnych materiałów oraz pozostawiające jak największe pole do wyobraźni. Tego typu zabawki pozostaną z nami na dłużej. Niektóre z nich nawet na kilka lat.

Klocki sensoryczne – zalety

Kubeczki, miseczki, proste klocki sensoryczne – tego typu układanki doskonale stymulują zmysły i pozostają z dziećmi na dłużej. Niemowlak może bawić się pojedynczym elementem układanki i badać go wszystkimi zmysłami, a z czasem zacząć budować z nich konstrukcje. Zabawki z drewna są ekologiczne i długowieczne, nie niszczą się tak szybko jak plastik i pozostają piękną ozdoba dziecięcego pokoju przez lata. Najważniejsze, aby klocki sensoryczne nie miały ostrych krawędzi, były gładko wyszlifowane i wolne od toksycznych klejów i lakierów. Taki drewniany klocek może bezpiecznie służyć zarówno niemowlakowi jak i przedszkolakowi, który będzie budował wysokie wieże.

Zabawki sensoryczne dla niemowląt – rodzaje:

• gryzaki o różnych strukturach
• książki i plansze czarno-białe
• klocki sensoryczne
• grzechotki
• zabawki o różnych fakturach
• tablice sensoryczne
• miseczki i kubeczki do układania w wieżę
• książeczki sensoryczne
• maty edukacyjne