Odpieluchowanie, jak nauczyć dziecko korzystać z nocnika

Pożegnanie z pieluchą to proces, który powinien rozpocząć się wtedy, kiedy dziecko daje nam sygnały gotowości, a nie wtedy, kiedy rodzice podejmą decyzję, że to już czas. Gotowość do odpieluchowania jest kwestią indywidualną, ale przyjmuje się, że świadomość i kontrola nad fizjologią pojawia się między 18 a 36 miesiącem życia.

Odpieluchowanie – jak zacząć?

Każdy rodzic chciałby jak najwcześniej nauczyć dziecko korzystać z nocnika. Wydaje się to nie tylko wygodne, świadczy o szybkim rozwoju malucha, ale wiele osób uważa, że jest to zdrowe. Tymczasem zbyt wczesna nauka korzystania z nocnika może być szkodliwa. Wyuczony nawyk silnego parcia może prowadzić do problemów w przyszłości – szczególnie u dziewczynek. Wiąże się to z popularną metodą, którą można nazwać „siedź aż zrobisz”, która nie uczy kontroli nad zwieraczami, ale wyciskania moczu na siłę. Niesie to za sobą ryzyko obniżenia narządów miednicy mniejszej: pęcherza, cewki moczowej czy nawet odbytu. Dodatkowo wynikiem przedwczesnej nauki korzystania z nocnika może być rozciągnięcie mięśni dna miednicy. Tym bardziej, że nieprawidłowe nawyki będą dziecku towarzyszyć w kolejnych latach potęgując problemy.
Dlatego jakiekolwiek próby pożegnania z pieluchą zacząć należy, gdy u dziecka pojawi się początek kontroli na zwieraczami. Wówczas ryzyko wyuczenia nieprawidłowych nawyków jest mniejsze.

Jak rozpoznać gotowość do odpieluchowania?

• Dziecko ma większą pojemność pęcherza, nie „posikuje”, co chwila jak niemowlę, ale oddaje większe porcje moczu z przerwami, co najmniej 2-godzinnymi
• Dziecko potrafi wskazać części ciała, wie gdzie ma ręce nogi pupę, skąd się bierze siku a skąd kupa. 
• Sygnalizuje, że zrobiło lub chce zrobić siku lub kupę
• Trzyma się za pieluszkę, gdy jest ona pełna
• Zdejmuje pieluchę lub protestuje przy zakładaniu
• Samodzielnie podejmuje próby korzystania z nocnika lub toalety

Dziecko uczy się przez obserwację

Poza osiągnięciem pewnej gotowości, zarówno pod względem fizjologicznym jak i emocjonalnym, ważne jest to, że dziecko jest gotowe poznawczo. Co to znaczy? Że rozumie temat, wie, o co chodzi, obserwowało dorosłych, czytało książeczki i jest świadome, że wszyscy maja potrzeby fizjologiczne i załatwiają je w określony sposób. Stąd: istotne jest zapewnienie dziecku możliwości obserwacji. Nie należy robić tajemnicy z faktu, że chodzimy do toalety, warto zostawić czasem otwarte drzwi i pozwolić dziecku widzieć, a także pytać o korzystanie z toalety. Dodatkowym źródłem wiedzy są książeczki, które również są przyczynkiem do rozmów i nazywania części ciała, czynności, nocnika, toalety.

Co wybrać – nocnik czy toaletę z nakładką?

Wielu rodziców twierdzi, że najkorzystniej jest od razu uczyć dziecko korzystać z toalety z nakładką. Przydaje się wtedy również niewielki podest czy schodek ułatwiający wejście na sedes. Dzięki temu dziecko może korzystać z ubikacji samodzielnie. Najlepiej wybierać elastyczne nakładki (nakładka to nadstawka na sedes, która zmniejsza obwód otworu wewnątrz, dzięki czemu dziecko nie wpada do środka). Elastyczne nakładki minimalizują ryzyko przyszczypnięcia pośladków czy ud przez plastik przy siadaniu. Jeśli jednak dziecko obawia się korzystania z dorosłej toalety, nocnik też jest rozwiązaniem. Im prostszy tym lepszy. Grunt to możliwość wygodnego opróżnienia i umycia. Wszelkie melodyjki i inne dodatkowe funkcje nie są potrzebne, mogą za to rozpraszać dziecko lub powodować, że będzie traktować nocnik, jako zabawkę.

Od czego zacząć odpieluchowanie?

• Kup duży zapas cienkich, wygodnych, bawełnianych majtek
• Proponuj skorzystanie z nocnika lub toalety rano, po posiłkach lub, gdy wyczujesz, że to ten moment
• Z pieluchy rezygnujemy najpierw w dzień
• Odpieluchowanie w nocy można zacząć dopiero, gdy zauważysz, że pieluszka zapełnia się dopiero rano
• Warto kupić podkłady nieprzemakalne pod prześcieradło 
• Do fotelika samochodowego sprawdzi się podkład porodowy
• Poza domem warto mieć przy sobie jednorazowy nocnik mobilny
• Oraz dwa komplety zapasowych ubrań

Ile zajmuje odpieluchowanie?

Większość dzieci mniej więcej po pól roku umie już sygnalizować i powstrzymywać potrzeby fizjologiczne i w dzień. Odpieluchowanie nocne jest sprawą bardzo indywidualną. Niektóre dzieci maja mniejszy poziom hormonu zagęszczającego mocz w nocy i kontrola pęcherza podczas snu zajmuje im sporo czasu – moczenie nocne może występować jeszcze u pięciolatków. Takie sytuacje są częstsze u chłopców. Jeśli dziecko powyżej 3-4 roku życia bezwiednie oddaje mocz przez sen warto skontrolować sytuację u urologa i jeśli nie ma podwodów do zmartwień – cierpliwie czekać stosując na noc pieluchę.

O czym warto pamiętać przy odpieluchowaniu?

• Gdy jest ciepło pozwólmy w miarę możliwości pobiegać dziecku bez pieluchy by nabrało świadomości swojego ciała 
• Uczmy dziecko, że potrzeby fizjologiczne najlepiej załatwiać w pozycji w kucznej (oczywiście chłopcy mogą siusiać na stojąco)
• Nie róbmy z całej sprawy sensacji – traktujmy wszystko normalnie i naturalnie
• Przesadne nagradzanie i fanfary przy załatwianiu potrzeb fizjologicznych mogą wytwarzać niepotrzebną presję i napięcie związane z całym procesem
• Nie zmuszajmy dziecka do przesiadywania na nocniku czy toalecie
• Wspierajmy malucha przy wpadkach i bądźmy wyrozumiali
• Pamiętajmy, że każde dziecko inaczej się rozwija i nie porównujmy dzieci
• Nigdy nie zawstydzaj celowo dziecka (!)