Jak pielęgnować pępek noworodka?

Każdy z nas posiada pamiątkę po życiu płodowym – to pępek, który jest śladem po odciętej pępowinie. Pępowina w okresie płodowym łączy dziecko z łożyskiem, które zaopatruje rosnące maleństwo we wszelkie niezbędne substancje odżywcze oraz tlen. Po porodzie pępowina zostanie przecięta. Gojący się pępek jest źródłem stresu dla rodziców. Dlatego dziś opowiemy o pielęgnacji pępka u noworodka.

Odcięcie pępowiny

Kiedy dziecko przychodzi na świat, pępowina łącząca noworodka z mamą zostaje przecięta. Kiedy powinno to nastąpić? Idealnie byłoby, gdyby pozwolono całej krwi, która znajduje się w łożysku i samej pępowinie, spłynąć do dziecka. Powinno się przeciąć pępowinę dopiero, gdy przestanie ona tętnić i stanie się biała. Jak to sprawdzić? Gdy dziecko spędza czas u mamy podczas kontaktu skóra do skóry (matka ma prawo do takiego kontaktu nawet przez 2h po porodzie) można dotknąć pępowiny sprawdzić czy jeszcze pulsuje. Jeśli przestała – można ją bezpiecznie przeciąć. Najczęściej z pomocą położnych robi to ojciec dziecka. Po tym szybkim zabiegu pozostaje kikut pępowiny długości kilku centymetrów, na końcu którego znajduje się plastikowy zacisk tzw. klem. Całość jest zabezpieczona jałowym gazikiem. Pieluszka zakładana jest w taki sposób, aby nie zahaczać o kikut z klemem. Często stosowane są pieluszki dla noworodków ze specjalnym wycięciem na pępek. Kiedy dziecko wraz z mamą wychodzi ze szpitala do domu, klem powinien zostać zdjęty.
gnania z pieluchą zacząć należy, gdy u dziecka pojawi się początek kontroli na zwieraczami. Wówczas ryzyko wyuczenia nieprawidłowych nawyków jest mniejsze.

Jak wygląda kikut pępowiny

Na samym początku pozostałości pępowiny to biała błonkowata „rurka”, która z czasem kurczy się, podsycha, robi się najpierw żółta, potem coraz ciemniejsza, a następnie brązowa. Po około dwóch dniach kikut jest prawie czarny, suchy i twardy. Dąży się do tego, aby sam odpadł. Powinno to nastąpić do dwóch tygodni po porodzie. U większości dzieci odpada po ok. 10 dniach. Kikut pępowiny powinien być utrzymany w czystości i mieć zapewnioną możliwość wentylacji. Z kikuta pępowiny nie powinno nic się sączyć, nie powinien krwawić ani brzydko pachnieć. Co zrobić, aby odpadł sam bez kłopotów? Podpowiadamy.

Jak postępować z kikutem pępowiny

Czysty, suchy, często wietrzony – taki powinien być kikut pępowiny u noworodka. Oto kilka zasad, którymi warto kierować się przy pielęgnacji pępka u noworodka:

• Kikut zabezpieczamy przed zahaczeniem o pieluszkę lub ubranko (najlepiej używać specjalnych pieluszek z wycięciem i jednoczęściowych śpiochów, koniecznie z naturalnych, przewiewnych materiałów)
• Pępek przemywamy płynem antybakteryjnym bez alkoholu i delikatnie czyścimy patyczkiem do uszu (tylko najbardziej zewnętrzna część okalającą kikut u nasady) 
• Nie stosujemy alkoholu
• Nie nakładamy opatrunków po wyjściu ze szpitala
• Nie ciągniemy i nie poruszamy kikutem
• Nie zasypujemy zasypkami i nie smarujemy maściami bez konsultacji z lekarzem

Czy kikut pępowiny można moczyć?

Najlepiej nie moczyć kikuta podczas kąpieli w wanience, w miarę możliwości trzeba trzymać noworodka podczas kąpieli w taki sposób, aby nie zanurzać całego brzuszka. Jeśli jednak pępek się zamoczy i dostanie się do niego delikatny kosmetyk do mycia ciała noworodka, nie trzeba panikować. Najlepiej osuszyć kikut patyczkiem do uszu i w miarę możliwości pozwolić mu się wietrzyć jak najwięcej tego dnia. Pamiętajmy przy tym, aby nie wyziębić dziecka. Jeśli maluch będzie leżał z gołym brzuszkiem, temperatura w pomieszczeniu powinna być nieco podwyższona.

Kikut pępowiny – co powinno niepokoić

Jest kilka objawów, które mogą świadczyć o zakażeniu pępka, warto wówczas skontaktować się z pediatrą.

Niepokojące objawy ze strony kikuta pępowiny:

• Ropa, śluz, inne wydzieliny u nasady pępka
• Krwawienie
• Obrzęk wokół pępka
• Narastanie tkanki w okolicy nasady pępka
• Brzydki zapach z pępka
• Jeśli kikut nie odpada po 14 dniach, również warto skonsultować się z lekarzem
• Tkliwość, ból w okolicy pępka
• Bardzo wypukły pępek

Nadkażenie pępka noworodka – leczenie

Najczęstszą metodą leczenia nadkażenia kikuta pępowiny jest maść z antybiotykiem. Przepisuje ją pediatra. Zwykle maść radzi sobie z bakteriami w ciągu kilku dni. Jeśli gojenie się przeciąga lekarz może zadecydować o zastosowaniu azotanu srebra, czyli tzw. lapisowaniu pępuszka. Powikłaniem przy gojeniu się kikuta pępowiny u noworodka jest ziarnina pępka. To wilgotna czerwona kuleczka lub okrąg, który utworzyła nieprawidłowa tkanka w dnie pępka. W przypadku wystąpienia ziarniny pępka może być konieczny zabieg u chirurga dziecięcego. To nieobciążający i nieinwazyjny zabieg polegający na usunięciu nieprawidłowego, zakażonej tkanki. Czasem ziarninę udaje się podwiązać i sama odpada.

Pielęgnacja pępka – warto wiedzieć

• W krajach rozwiniętych poważne powikłania związane z zakażeniem pępka zdarzają się u mniej niż 1% dzieci.
• Zabiegi chirurgiczne na gojących się pępkach wykonywane są u zaledwie 2% noworodków
• Czasem chłopcy mogą zasiusiać swój pępek – należy wówczas dziecko umyć wodą z delikatnym mydełkiem, pępek również. Następnie należy użyć patyczka nasączonego płynem antybakteryjnym i pozostawić pępuszek do wyschnięcia