Dlaczego dziecko budzi się w nocy? Kiedy zacznie przesypiać noce?

Większości młodych rodziców towarzyszy chroniczne uczucie niewyspania. Nocne pobudki dzieci są zmorą, która towarzyszy przez kilka miesięcy, a czasem kilka lat. Mimo, że nocne pobudki to całkowita norma, nadal niewiele się o tym mówi, a młodzi rodzice obawiają się, czy nieprzesypianie nocy nie jest jakąś anomalią lub objawem zaburzeń.

Dziecko budzi się w nocy

Młodzi rodzice spodziewają się, że najwięcej nocnych pobudek przysporzy im noworodek. Tak się przyjmuje: pierwsze tygodnie to czas na nocne przewijanie, nocne karmienie, kolki. Rodzice spodziewają się, że starsze niemowlę będzie już przesypiać noce. Tymczasem choć częstotliwość nocnych pobudek nieco się zmniejsza, one nadal występują. Dziecko może regularnie budzić się w nocy nawet do drugiego roku życia. I nie jest to żadną anomalią! Przedszkolakom zdarzają się jednorazowe pobudki, a także tzw. nocne wędrówki. W tym wieku dzieci miewają nocne koszmary i chcą sypiać z rodzicami.

Jak często zdarzają się nocne pobudki?

Kilkutygodniowy niemowlak budzi się w nocy nawet co dwie godziny. Dotyczy to w szczególności niemowląt karmionych piersią. Starsze niemowlęta budzą się co 3-4 godziny. Po roku pozostaje zwykle jedna pobudka nad ranem, która może się zdarzać nawet do 2 roku życia. Przedszkolaki nie budzą się w nocy codziennie, ale intensywny dzień lub wiele przeżyć emocjonalnych może spowodować, że przywędrują do łóżka rodziców.

Dlaczego dzieci budzą się w nocy?

Co powoduje tak częste nocne przebudzenia? Dzieci o wiele częściej przechodzą z fazy aktywnej snu (REM) do fazy snu głębokiego. Może to następować nawet co 30 minut. Niestety samodzielne przejście z fazy snu aktywnego do snu głębokiego nie zawsze się udaje. Wtedy dziecko wybudza się i wymaga wspomagania do przejścia znów do fazy snu głębokiego. Dzieciom pomaga w tym m.in. ssanie piersi, smoczek, butelka, kołysanie.

Problemy z nocnymi pobudkami nasilają się w okresie ząbkowana, skoków rozwojowych, a także po przyswojeniu pewnych umiejętności, które nazywa się kamieniami milowymi w rozwoju. Chodzi o obroty, chwytanie, raczkowanie, chodzenie. Okresowo przyczyną nocnych pobudek bywają również kolki.

Największe nasilenie i kumulacja tych przyczyn następuję w drugim półroczu życia i badania wykazują, że to właśnie okres od 6 do 12 miesiąca życia jest czasem zwiększonej intensywności nocnych pobudek, a nie jak się powszechnie uważa – okres noworodkowy.

Dziecko, nocne pobudki i mit przesypiania nocy

Często mówi się, że początek rodzicielstwa to próba wytrzymałości dla sennych nawyków. Pobudki w nocy stają się wyzwaniem dla rodziców na całym świecie. Jednak mimo że nocne pobudki są częścią naturalnego rozwoju dziecka, wiele mitów i nieporozumień otacza ten temat, powodując niepewność u rodziców.

Fazy rozwoju i ich wpływ na sen

Pierwsze tygodnie życia niemowlęcia, nazywane okresem noworodkowym, są czasem intensywnych pobudek, głównie z powodu potrzeby karmienia. Ale kiedy maluch rośnie, czynniki takie jak skoki rozwojowe, ząbkowanie czy poznawanie nowych umiejętności mogą wpływać na jego sen. Skoki rozwojowe odnoszą się do gwałtownych wzrostów w rozwoju dziecka, które mogą wpływać na jego zachowanie. Mogą się one manifestować przez wzmożoną potrzebę bliskości, marudzenie czy trudności z zasypianiem.

Psychologia snu u niemowląt

W przeciwieństwie do dorosłych, niemowlęta przechodzą między fazami snu REM i snu głębokiego o wiele częściej. Te przejścia mogą prowadzić do przebudzeń, gdy dziecko nie jest w stanie samodzielnie wrócić do fazy snu głębokiego. Przytulanie, kołysanie, karmienie czy ssanie smoczka to sposoby, które pomagają dziecku w tych trudnych chwilach.

Bariery dla spokojnego snu

Ząbkowanie, skoki rozwojowe, koszmary nocne, czy po prostu potrzeba bliskości, to tylko niektóre z powodów nocnych pobudek. Ponadto w drugim półroczu życia, kiedy dziecko aktywnie rozwija się i poznaje świat, te przeszkody mogą nasilać się.

Rozwiązania i wskazówki dla zmęczonych rodziców

Choć wydaje się, że pociechy nigdy nie przesną nocy, istnieje wiele sposobów na wspieranie ich w zdobywaniu umiejętności zasypiania:

• Zaciemnienie pokoju: Zastosowanie rolet czy zasłon może pomóc w tworzeniu środowiska sprzyjającego snu.
• Ograniczenie ekranów: Światło niebieskie emitowane przez ekrany może zakłócać naturalny rytm snu.
• Temperatura i wilgotność: Zadbaj o odpowiednią temperaturę i wilgotność w sypialni.
• Bezpieczeństwo i bliskość: Wspólny sen czy spanie w łóżeczku obok łóżka rodziców może pomóc dziecku czuć się bezpieczniej.
• Nocne karmienie: Choć karmienie piersią w nocy może wydłużać okres pobudek, daje dziecku poczucie bliskości i komfortu.

Cierpliwość przede wszystkim

Różne niemowlęta mają różne potrzeby i rytm snu. Ważne jest, aby pamiętać, że sen jest procesem, który ewoluuje w miarę rozwoju dziecka. Cierpliwość, zrozumienie i wsparcie to klucze do poprawy jakości snu zarówno dla malucha, jak i dla rodziców. Warto również pamiętać, że sen jest indywidualny – co działa dla jednego dziecka, może nie działać dla innego.

Samodzielne zasypianie i przespane noce – kiedy?

Często rodzice zmęczeni sytuacją podejmują próby nauczenia pociechy samodzielnego zasypiania. Wiążę się to nierzadko z pozostawianiem płaczącego dziecka samego, aby „nauczyło się” wyciszać. Niestety takie metody przynoszą fatalne skutki: taki stres stanowi zagrożenie dla rozwoju mózgu małego człowieka, wpływa negatywnie na jego poczucie bezpieczeństwa i zaufanie do opiekunów. Sen jest kwestią fizjologiczną i każdy człowiek sam dochodzi do umiejętności zaspokajania własnych potrzeb w tym zakresie. Z pewnością lepszemu zasypianiu i przesypianiu nocy sprzyja poczucie bezpieczeństwa, komfortu, poczucie, że jest się kochanym, a nasze potrzeby są ważne.

Jak wydłużyć sen nocny dziecka?

Ponieważ dzieci podczas nocnego wypoczynku przebywają częściej w fazie aktywnej niż dorośli, są bardziej skłonne do wybudzenia. Aby tego unikać warto zastosować poniższe zasady.

Co wydłuża sen nocny dziecka:

• zaciemnienie pokoju: najlepiej, aby w pokoju panowała zupełna ciemność; jeśli konieczne jest światło, powinno być barwy czerwonej, niebieskie światło pobudza mózg do aktywności
• brak ekranów przed snem: ekrany wydzielają niebieskie światło, które pobudza mózg do aktywności, ciepłe światło czerwone, które towarzyszy m.in. zachodom słońca odbierane jest przez mózg jako sygnał do nocnego wypoczynku
• odpowiednia temperatura i wilgotność powietrza – spaniu nie służy za wysoka temperatura w pomieszczeniu (wyższa niż 20 stopni oraz suche powietrze)
• wygodna i przewiewna piżamka
• bliskość rodzica: współspanie (z ang. co-sleeping) jest dobrą opcją, ale równie dobrą jest dziecko śpiące w łóżeczku obok rodziców lub na przystawce
• w przypadku dzieci po 12 miesiącu życia, poprawę nocnego snu może przynieść skrócenie drzemek w dzień

Jedzenie w nocy a pobudki

Karmienie piersią niestety sprzyja nocnym pobudkom – maluch ma chęć na nocne mleko, które jest bardziej odżywcze, a także zawiera substancję ułatwiające zasypianie. Pragnie również bliskości mamy. Malucha uspokaja przytulanie, bicie serca i zapach mamy. Nocne karmienie piersią można stopniowo ograniczać po 6 miesiącu, ale nie trzeba tego robić. Ssanie piersi w nocy nie stanowi zagrożenia dla zębów. Przeciwnie jest niestety w przypadku butelki. Nocne karmienie butelką, w szczególności zasypianie ze smoczkiem od butelki w buzi, może przyczynić się do występowania próchnicy butelkowej. W przypadku dzieci karmionych butelką – lepszym rozwiązaniem jest podawanie smoczka uspokajacza w nocy.

Kiedy dziecko zacznie przesypiać noce?

Kwestia jest bardzo indywidualna. Zdarzają się niemowlęta, które już w pierwszych miesiącach życia przesypiają 6-8 godzin ciągiem, a są i takie, które budzą się regularnie przez cale pierwsze dwa lata życia. Warto obserwować dziecko i patrzeć, co mu ułatwia sen, a kiedy bywa bardziej aktywne i pobudzone w nocy. Z pewnością ważne jest, aby przyzwyczajać dziecko, że w czasie nocnej pobudki ukojenie przynieść może nie tylko mama, ale i inni opiekunowie. Zbyt częsta eksploatacja jednej osoby przy nocnym wstawaniu prowadzi do frustracji i przemęczenia. Większość dzieci zmniejsza stopniowo ilość nocnych pobudek po pierwszym roku życia. A zdecydowana większość dwulatków śpi już całą noc. Nie jest jednak niczym nieprawidłowym jedna nocna pobudka u przedszkolaka. Okres koszmarów sennych występujący w okolicach 4 a potem 6 roku życia również temu sprzyja.